Sztuka tłumaczenia filmów
Tłumaczenie filmów wymaga wielu rzeczy, a niektóre nie są tak oczywiste jak mogą się wydawać. Tłumacz musi przyłożyć się do pracy, zaczynając od obejrzenia filmu i zrozumienia go. I co dalej? Co taki tłumacz może tłumaczyć w filmie? Jest kilka rodzajów tłumaczeń którymi tłumacz może się zająć.
- Tłumaczenie napisów
- Dubbing
- Lektor (odmiana dubbingu)
Tłumaczenia napisów są proste, wystarczy przetłumaczyć napisy do filmu pamiętając o wymogach które są stosowane do takich tłumaczeń. W dubbingu, tłumacz przekłada tekst mówiony, który jest następnie nagrywany przez aktorów głosowych w celu podmienienia go w filmie. Lektor który wykonuje tą samą pracą co aktorzy głosowi, jednak jest on jedną osobą czytającą wszystkie kwestie, bardzo często lektor jest nałożony na film z orginalnym dźwiękiem i głosem które występują w filmie. Oczywiste jest, że po za dobrą znajomością języka obcego, tłumacz powninen wykazać się wysoką znajomością języka polskiego. Orginalny język filmu wpłynie na tłumaczenie, niektóre języki są skomplikowane i trudniejszcze do przełożenia, a w przypadku tłumaczenia tekstu aby przetłumaczyć napisy teksty nie mogą różnić się długością na którą trzeba niezwykle uważać podczas ich tłumacznia. Tłumaczenia filmów są ciekawym i wymagającym typem tłumaczeń, niezależnie czy tłumacz skupia się na tłumaczeniu napisów czy na dubbingu filmów.
Tłumaczenia filmów powinny zostać przygotowane dokładnie i starannie – nie są one wykonywane jak najszybciej, zajmują więcej czasu, zwłaszcza dubbing, a także są bardziej kosztowne. Specyfika tłumaczenia filmów zależy od rodzaju tłumaczenia na które decyduje się tłumacz.
Co jest właściwie wymogiem tłumaczenia i tworzenia napisów?
Tłumaczenie napisów należy do tłumaczeń pisemnych. Zależnie od zlenienia, tłumacz może posiadać już gotowe napisy do filmu i musi je tylko przetłumaczyć. Jednak tłumaczenia napisów muszą spełniać pewne wymogi. Napisy nie mogą być dłuższe niż w orginale i muszą mieścić się na ekranie, pamiętając o maksymalnej ilości 3 linijek napisów na tekst. W raze gdy napisy nie są zapewnione dla tłumacza, musi on obejrzeć cały materiał dokładnie i sporządzić napisy własnoręcznie bazując na kwestiach wypowiedzianych a następnie przetłumaczyć je. Zwykle tworzenie napisów nie należy do pracy tłumacza, jego celem jest raczej ich przetłumaczenie ale zdarzają sie przypadki kiedy to tłumacz filmów przygotowuje napisy i tłumaczy je. Tłumaczenia tekstów filmowych są najprostszymi tłumaczeniami filmowymi dlatego większość klientów decyduje się właśnie na ten typ tłumaczeń. Odpowiednie miejsce pracy zapewni tłumaczowi wiele korzyści – komputer z profesjonalnym oprogramowaniem umożliwi dokładniejsze i szybsze tłumaczenie napisów. Profesjonalne tłumaczenie napisów uwzględnia takie właśnie narzędzia pracy.
A co z Dubbingiem?
Tłumaczenia dialogów filmowych potocznie zwane dubbingem jest rodzajem tłumaczenia ustnego. Tłumacz odpowiadający za dubbing filmów nie siada tak po prostu przed mikrofonem i nagrywa swojego tłumaczenia. Profesjonali tłumacze w swojej pracy używają specjalnych kabin odizolowanych od jakichkolwiek źródeł dźwięku. Zakładają oni słuchawki z nagraniem i tłumaczą tekst, w ten sposób można wykonywać dubbing. Profesjonali tłumacze mogą tłumaczyć krótkie nagrania na bierząco, jednak aby tłumacz mógł wykonywać pracę jak najdokładniej tłumaczy on zwykle zdanie po zdaniu, pamiętając o kontekście i spójności. Przy tłumaczeniu tym, tak samo jak przy tworzeniu napisów może pomóc materiał audiowizualny zapewniający wsparcie dla tłumacza pozwalając mu śledzić tekst i akcję na ekranie. Na koniec gotowe nagrania podmieniają pierwotny język filmu na docelowy już po przetłumaczeniu.
Sprawdź nasz artykół o tłumaczeniach w serialach:
https://www.linguaforum.eu/tlumaczenie-seriali-sztuka-przekladu/
Trochę o lektorach...
Bardzo podobną pracę co do dubbingu wykonują lektorzy. Kiedy kilent decyduję się na tą opcję zatrudnia lektora który będzie odpowiadał za podłożenie głosu pod cały tekst w filmie. Jest to praca bardziej wyczerpująca ponieważ lektor poświęca więcej czasu na wykonanie tłumaczeń i nagranie głosu niż w wypadku dubbingu gdzie praca nagrywania jest podzielona na poszczególne osoby. Trzeba też pamiętać że często lektor nie jest zwykłą podmianą głosu jak to ma miejsce w przypadku dubbingu ale głos lektora jest nałożony na cały film dzięki czemu jesteśym w stanie usłyszeć orginalny język filmu i głosy aktorów. Zdarza się też że poszczególni lektorzy nie wykonują tłumaczeń filmów jednie użyczają swoich głosów. W Polsce jest kilku najbardziej znanych lektorów podkładający głos a są to; Krzysztof Gosztyła, Mariusz Banaszewski, Jacek Rozenek i Krystyna Czubówna.
A co z zachowaniem klimatu filmu?
Oczywiście trzeba starać się aby oddać wierność orginału, tak więc trzeba oddać emocje w jak najlepszy sposób. Wyrazisty język i okazywanie emocji również jest ważne – jeśli scena jest ważna i bogata w emocje, gdy bohater przeklina bądź używa wulgarnego języka tłumacz nie może tego pomijać i upiększać tekstu – trzeba przetłumaczyć przekleństwa jak najwierniej się da. To samo dotyczy się powiedzeń, i choć niektórych powiedzeń z innych krajów nie da się przetłumaczyć trzeba starać się znaleść jak najwiernieszy odpowiednik. Ci z tłumaczy którzy zajmują się tłumaczeniami ustnymi muszą również pamiętać o zachowaniu tonu głosu taki jak był w orginale – odpowiednia intonacja może zupełnie zmienić znaczenie sceny w filmie. Nie wolno również zapominać o zachowaniu ciągłości i stałości, ani nadinterpretować tłumaczeń. Zdarzają się sytuacje gdy tłumacz popełnia błąd, gdy w orginalym materiale jakaś informacja (np. płeć bohatera / bohaterki) jest ukryta i zostaje ujawniona dużo dalej w filmie, a tłumacz w napisach ujawnia tą informację już na początku filmu ponieważ zna cały tekst który tłumaczy. Tłumaczenia tytułów filmów również nie są tak łatwe jak mogą się wydawać. W niektórych wypadkach tłumacze używają gry słów, bądź wolnego tłumaczenia starającego się oddać klimat filmu, jednak nie zawsze to wychodzi. Przykłady polskich tłumaczeń tytułów; “Die hard” -> “Szklana pułapka”,
“Dirty dancing” -> “Wirujący seks”. Czasam nawet praktykuje się tłumaczenie imion bohaterów w filmach, z których wychodzą takie kwiatki jak zamienienie Optimusa Prima w Optimusa Naczelnego w Transformersach. Przy tłumaczeniach tego typu dobra znajomość języka nie wystarczy ponieważ niektóre słowa bądź frazy są niemożliwe do przetłumaczenia. Trzeba też uważać na nazwy własne których też nie zawsze się tłumaczy.
Co może pomóc w wykonaniu pracy tłumacza?
Praca tłumacza filmowego nie jest łatwa, dlatego tłumacze mogą skorzystać z pewnych sposobów aby ułatwić swoją pracę. Przede wszystkim odpowiednie miejsce pracy jest najważniejsze dla tłumacza, tak samo jak właściwe narzędzia. Bazy danych, narzędzia CAT, pomieszczenie do tłumaczeń ustych które są w większości zapewniane przez biura tłumaczeń. Tłumacz nie mając odpowiedniego doświadczenia może udać się na kurs tłumaczenia filmów, gdzie nauczy się podstaw i zasad tłumaczenia filmów w jak najlepszy i dokładny sposób. Tłumacz pisemny w tym przypadku, pracujący nad tłumaczeniem napisów może skorzystać z tłumaczenia audiowizualnego aby lepiej zrozumieć sens i kontekst tłumaczenia – to znaczy że tłumacz ogląda materiał źródłowy, polegając na tym co się dzieje na ekranie, a nie tylko na samym tekście. Jakość tłumaczenia filmów będzie zależała od czasu poświęconego oraz narzędzi użytych przez tłumacza a także jego umiejętności.
Co potrzeba aby zostać tłumaczem filmów?
Pierwszy krok to zostanie tłumaczem i zdobycie odpowiedniego wykształcenia w tym kierunku, opanowanie podstaw i podstawowe doświadczenie w tłumaczeniu. Tłumacze filmów muszą być przyzwyczajeni do dłuższej pracy. Tłumaczenie filmów różni się od tłumaczeń zwykłych tekstów i jest zwykle dłuższe, 10 minut nagrania może zająć nawet godzinę tłumaczenia zależnie od tego czy jest to nagranie z specjalizowanym słownictwem, z kolei profesjonalny tłumacz filmów wykona tą pracę o wiele szybciej, jednak nigdy to nie będzie to tłumaczenie 10 minut filmu do 10 minut tłumaczenia. Nawet oglądanie filmów jest ważną częścią tłumaczania, ponieważ jest to wielka pomoc aby zrozumieć kontkest filmu i co się dzieje w danych scenach. Dobra znajomość języka obcego i ojczystego jest również oczywistym wymogiem aby wykonać swoją pracę poprawnie. Dobrym pomysłem jest również udanie się na kurs tłumaczenia filmów który nauczy wszystkich potrzebnych umiejętności do zaczącia tłumaczeń filmów. Zawód tłumacza filmów nie jest łatwy, ale z pewnością może przynieść wiele satysfakcji.
Tekst: Marcin Berkieta