Słowa – niewyczerpane źródło magii, czyli „Harry Potter” po niemiecku
Pierwszy tom Harrego Potter budził wiele kontrowersji. 336-stronicowa książka dla dzieci? O wiele za...
Czytaj więcej... Udostępnij wpis
HARRY POTTER PO HISZPAŃSKU
Magiczne sztuczki w tłumaczeniu nazw własnych, czyli „Harry Potter” po hiszpańsku
Seria książek fantasy autorstwa JK Rowling o Harrym Potterze jest jedną z najczęściej tłumaczonych serii wszechczasów. Pierwsza część – „Harry Potter i Kamień Filozoficzny” została przetłumaczona na ponad 76 języków, między innymi na azerbejdżański, walijski i malajalam, a także na dwa języki wymarłe: łacinę i starożytną grekę. Ponadto dokonano regionalnych adaptacji tych książek w celu uwzględnienia regionalnych dialektów, takich jak adaptacja języka katalońskiego na walencki.
Z jakimi problemami muszą radzić sobie tłumacze?
Do najczęstszych problemów, które pojawiają się w tłumaczeniu tej sagi, możemy zaliczyć: odniesienia kulturowe, zagadki, nazwy postaci i innych elementów świata magii, w których nierzadko występują gry słowne.
Według Petera Newmarka – brytyjskiego naukowca i pisarza – przekład powinien być jak najbardziej dosłowny, dokładny i zwarty, choć podkreśla też, że wynik ten jest trudny do osiągnięcia, gdy kultura języka oryginalnego i kultura języka docelowego są bardzo różne.
Jak z tym trudnym zadaniem poradzili sobie tłumacze języka hiszpańskiego?
Co ciekawe, większość nazw własnych, takich jak nazwiska czy też nazwy domów w szkole magii, pozostały w swojej pierwotnej postaci i nie uległy żadnym zmianom. Natomiast małej, aczkolwiek zauważalnej zmiany możemy się doszukać w samym tytule drugiej części Harrego Pottera. Nazwa w oryginale brzmi „The Chamber of Secrets” (Komnata Tajemnic), a w języku hiszpańskim brzmiałaby „La cámara de los secretos”. Tłumacze jednak postanowili zmienić ten tytuł na „La cámara secreta”, co dosłownie znaczy „Tajemnicza Komnata”. Nazwa ta może wywoływać pewne sprzeczności, ponieważ oczywistym faktem jest, iż tajemnicza komnata to nie to samo co komnata, która przechowuje tajemnice.
Wielką kontrowersję wzbudziło tłumaczenie tytułu szóstej części na język hiszpański. Początkowo oficjalnym tłumaczeniem miało być „Harry Potter y el Príncipe Mestizo” („Harry Potter i Książę Półkrwi”), co było bardzo zbliżone do oryginału („Harry Potter and the Half-Blood Prince”), jednak ostatecznie część została nazwana „Harry Potter y el Misterio del Príncipe” („Harry Potter i Tajemnica Księcia”). Skąd ta zmiana?
Oficjalna wersja mówi o komplikacjach powstałych w tłumaczeniu przez grę słów zawartą w tytule. Jednak prawdziwym powodem jest piractwo. Wszystkie fałszywe wydania, które krążą dziś po ulicach, noszą tytuł „Harry Potter y el Príncipe Mestizo” („Harry Potter i Książę Półkrwi”). W celu odróżnienia kopii fałszywych od prawdziwych, wydawca zdecydował się na zmianę tytułu, aby walczyć z tym zjawiskiem.
Przyjrzyjmy się teraz poszczególnym przykładom terminów, które mogłyby sprawić hiszpańskojęzycznemu czytelnikowi problem w ich zrozumieniu, oraz rozwiązaniom, jakie zaproponowali tłumacze.
Tłumaczenia z zachowaną grą słów:
Nazwa angielska | Nazwa hiszpańska | Znaczenie | Semantyka |
Padfoot | Canuto | Pseudonim Syriusza Blacka, gdy był uczniem Hogwartu | Pad – poduszka Foot – stopa Canuto – can (pies) |
Wormtail | Colagusano | Pseudonim Petera Pettigrewa, gdy był uczniem Hogwartu | Worm – gusano (robak) Tail – cola (ogon) |
Prongs | Cornamenta | Pseudonim Jamesa Pottera, gdy był uczniem Hogwartu | Progns – odnoga (np. poroża) Cornamenta (rogi) |
Moony | Lunático | Pseudonim Remusa Lupina, gdy był uczniem Hogwartu | Moony- moon (księżyc) Lunático – luna (księżyc) |
Nazwa angielska | Nazwa hiszpańska | Znaczenie i semantyka |
Padfoot | Canuto | Pseudonim Syriusza Blacka, gdy był uczniem Hogwartu. Pad – poduszka Foot – stopa Canuto – can (pies) |
Wormtail | Colagusano | Pseudonim Petera Pettigrewa, gdy był uczniem Hogwartu. Worm – gusano (robak) Tail – cola (ogon) |
Prongs | Cornamenta | Pseudonim Jamesa Pottera, gdy był uczniem Hogwartu. Progns – odnoga (np. poroża) Cornamenta (rogi) |
Moony | Lunático | Pseudonim Remusa Lupina, gdy był uczniem Hogwartu. Moony- moon (księżyc) Lunático – luna (księżyc) |
W przypadku tych pseudonimów, tłumacze próbowali zrozumieć związek między przezwiskiem, a zwierzętami, którymi stają się bohaterowie książki. W pierwszym przykładzie Padfoot odnosi się nakładek, które niektóre zwierzęta mają na łapach, na przykład psy. W języku hiszpańskim jest to „Canute”, być może w odniesieniu do „can” (perro – pies). Wormtail odnosi się do ogona szczura, a w języku hiszpańskim dosłownie przełożone jest na „Colagusano”. Podobnie dzieje się ze słowem Prongs, który po hiszpańsku oznacza „cornamenta” (poroże) i odnosi się do jelenia. Moony jako „Lunático” odnosi się do księżyca, a zatem wiąże się z przemianą w wilkołaka.
Zaklęcia i eliksiry:
Duża część zaklęć i eliksirów została przetłumaczona na język hiszpański, aby czytelnikowi łatwiej było zrozumieć ich sens.
Nazwa angielska | Nazwa hiszpańska | Znaczenie | Semantyka |
Quiteus | Quiteus | zaklęcie osłabiające siłę głosu | Quite – callar (uciszyć) |
Scourgify | Fregoteo | Zaklęcie do sprzątania | Scour – (czyścić) Fregoteo – fregar (czyścić) |
Skele-Gro | Crecehuesos | Lecznicza mikstura, dzięki której mogą odrosnąć brakujące lub usunięte kości | Skele (skeleton) – szkielet Gro (grow) – crecer (rosnąć) Huesos – kości |
Stupefy | Desmaius | zaklęcie oszałamiające | Stupefy- Sprawiać, że ktoś nie potrafi jasno myśleć Desmayar – mdleć |
Nazwa angielska | Nazwa hiszpańska | Znaczenie i semantyka |
Quiteus | Quiteus | Zaklęcie osłabiające siłę głosu. Quite – callar (uciszyć) |
Scourgify | Fregoteo | Zaklęcie do sprzątania. Scour – (czyścić) Fregoteo – fregar (czyścić) |
Skele-Gro | Crecehuesos | Lecznicza mikstura, dzięki której mogą odrosnąć brakujące lub usunięte kości. Skele (skeleton) – szkielet Gro (grow) – crecer (rosnąć) Huesos – kości |
Stupefy | Desmaius | Zaklęcie oszałamiające. Stupefy- Sprawiać, że ktoś nie potrafi jasno myśleć Desmayar – mdleć |
Quidditch:
W kolejnych dwóch tabelach możemy zaobserwować przykłady nazw mioteł oraz piłek w quidditchu.
Nazwa angielska | Nazwa hiszpańska | Semantyka |
Firebolt | Saeta de fuego | Fire – fuego (ogień) Bolt – W starej angielszczyźnie, “bolt” oznaczał “strzałkę” Saeta – rodzaj strzałki |
Cleansweep | Barredora | Clean – sprzątać Sweep – barrido (zamiatać, zmieciony) |
Silver Arrows | Flecha plateada | Silver – plateado (srebro) Arrows – flechas (strzały) |
Nimbus | Nimbus | Nimbus – nimbo (duża, niska, szara chmura, niosąca deszcz, śnieg lub grad) |
Comet | Cometa | Comet – cometa – kometa |
Nazwy mioteł zostały przetłumaczone na język hiszpański, ponieważ w przeciwnym razie czytelnik nieznający języka angielskiego mógłby nie zrozumieć danych terminów. W przypadku Nimbusa, termin pochodzi z łaciny i istnieje tendencja, aby nie tłumaczyć tego typu terminów.
Nazwa angielska | Nazwa hiszpańska | Znaczenie |
Golden Snitch | Snitch dorada | Mała piłeczka koloru złotego z białymi skrzydłami |
Bludger | Bludger | Dwie piłki wielkości piłki ręcznej |
Quaffle | Quaffle | Piłka rozmiaru piłki nożnej |
Jak można zauważyć, piłki w quidditchu nie mają hiszpańskiego tłumaczenia, ponieważ w tym wypadku nie jest ono konieczne.
Tłumaczyć czy nie tłumaczyć?
Obserwując wyżej wymienione przykłady, możemy dojść do wniosku, że tłumaczenie książek jest bardzo ciekawą pracą, ale także niesie ze sobą prawdziwe wyzwanie, któremu tłumacz musi stawić czoła, aby przekazać czytelnikowi wszystkie informacje w należyty sposób. Bardzo ważne jest, aby starać się tłumaczyć w taki sposób, aby nie pozbawić czytelnika ważnych informacji oraz zachować odpowiednią grę słów.
Napisała: Natalia Skalska
Źródła:
Podobne wpisy
Magiczne wyzwanie dla tłumacza, czyli ,,Harry Potter” po fińsku
Seria książek o Harrym Potterze autorstwa brytyjskiej pisarki J.K. Rowling stała się popkulturowym fenomenem...
Czytaj więcej...Newsletter
Zapisz się do Newslettera i otrzymuj powiadomienia o najnowszych wpisach i promocjach
Wysyłając swój adres mailowy wrażasz zgodę na przetwarzanie swoich danych osobowych – Administratorem danych osobowych jest firma Trzecia Połowa Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, ul Sarmacka 1A/82
Popularne wpisy
